Zespół Aspergera diagnozuje się obecnie średnio u 20 do 25 na 10 tys. dzieci. Zaburzenie to w poważny sposób oddziałuje na życie codzienne małoletniego, dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnostyka oraz wdrożenie skutecznych metod terapii. Na szczęście obecnie są one naprawdę efektywne, o ile pacjent pozostaje pod stałą opieką specjalistów. Czym jest zespół Aspergera, jak przebiega jego rozpoznanie oraz jak wygląda terapia?
Czym jest zespół Aspergera?
Zespołem Aspergera określa się zaburzenie rozwojowe ze spektrum autyzmu i czasami mylnie bywa ono określane jako choroba, którą w istocie nie jest. Jest to bowiem syndrom, który objawia się przede wszystkim utrudnionymi kontaktami z innymi ludźmi oraz problemami z pozawerbalną komunikacją.
Choć objawy zespołu Aspergera można dostrzec już u dzieci poniżej 3. roku życia, to zazwyczaj zaburzenie to rozpoznaje się w wieku szkolnym, gdy interakcje z rówieśnikami są częstsze oraz mogą być widoczne pierwsze, poważniejsze problemy w kontaktach międzyludzkich.
Jakie są główne objawy zespołu Aspergera u dzieci?
Kryteria pomagające w diagnostyce oraz rozpoznaniu objawów zespołu Aspergera u dzieci zaproponował Christopher Gillberg. Wśród najczęstszych symptomów wskazuje się m.in. na:
- brak umiejętności nawiązywania bliższych kontaktów z osobami z otoczenia,
- nierozumienie sygnałów społecznych,
- niewłaściwe pod względem emocjonalnym zachowania,
- powtarzające zaangażowanie w daną czynność,
- pedantyczny język,
- niezdarną mowę ciała,
- ograniczoną mimikę twarzy i ograniczoną ekspresję.
Innym charakterystycznym objawem zespołu Aspergera jest również obsesyjne zainteresowanie jakąś dziedziną i zazwyczaj ujawnia się ono w wieku szkolnym.
Warto dodatkowo pamiętać, że wzorzec zachowania nigdy nie jest jednolity i objawy oraz ich nasilenie mogą różnić się w zależności przypadku.
Jakie są inne objawy zespołu Aspergera u małych dzieci?
Zespół Aspergera zazwyczaj diagnozowany jest u dzieci od 7 do 8 lat, czyli w wieku szkolnym. Jednak niektóre symptomy mogą być dostrzegalne znacznie wcześniej, nawet przed 3. rokiem życia i najczęściej są to:
- brak reakcji na własne imię,
- uboga gestykulacja,
- niezdarność ruchów,
- niechęć do zmian,
- sztywność zachowania,
- zaburzenia w naśladowaniu ruchów podczas zabawy,
- zaburzenia równowagi.
Jak więc widać rozpoznanie zespołu Aspergera jest już możliwe u małych dzieci, choć wówczas konieczna jest naprawdę uważna obserwacja opiekunów, by potrafili wychwycić takie symptomy.
Jakie są przyczyny zespołu Aspergera?
Wskazuje się, że zespół Aspergera może mieć podłoże genetyczne, wykryte zostały bowiem pewne mutacje predysponujące do tego zaburzenia. Wśród potencjalnych przyczyn wskazuje się również na infekcje w życiu płodowym, w tym m.in. na toksoplazmozę, różyczkę oraz ospę wietrzną przebyte przez kobietę w ciąży.
Z zaburzeniem tym koreluje również wiek ojca przekraczający w momencie poczęcia 40 lat oraz czynniki związane z porodem, w tym m.in. jego wywoływaniem.
Ogólny przebieg diagnostyki przy zespole Aspergera
Diagnozowanie zespołu Aspergera to wieloetapowy proces, który często odbywa się w interdyscyplinarnym zespole specjalistów. Pierwszym etapem jest wywiad diagnostyczny przeprowadzany z psychologiem, który odbywa się bez udziału dziecka. Zazwyczaj jest to wczesna konsultacja na którą zgłaszają się zaniepokojeni zachowaniem malucha opiekunowie. Co ważne, może ona odbyć się również online, np. poprzez platformę haloDoctor.pl. Taka e-Wizyta z psychologiem online to najlepsze rozwiązanie zwłaszcza dla tych osób, które np. ze względu na miejsce zamieszkania, mają utrudniony dostęp do specjalistów.
Kolejna faza to obserwacja dziecka dokonywana przez psychologa i ma ona miejsce najczęściej podczas zabawy lub rozmowy. W tym przypadku niezbędny jest osobisty kontakt ze specjalistą, aby mógł on zwrócić uwagę na niuanse zachowania oraz kreować dodatkowe bodźce pozwalające na dogłębniejsze poznanie dziecka. Wszystko to odbywa się oczywiście według ustandaryzowanych metod diagnostycznych.
Ostatnią fazą jest przekazanie diagnozy rodzicom, co także może odbywać się poprzez konsultację online. Na takim spotkaniu, jeśli zespół Aspergera zostanie potwierdzony, specjalista wskazuje na optymalne metody terapii oraz uzgadnia ich wdrożenie z opiekunami. To również ważny etap, który zawsze ustalany jest indywidualnie w oparciu o konkretny przypadek.
Metody terapii dziecka z zespołem Aspergera
Zdiagnozowanie problemu to zawsze dopiero pierwszy krok. W przypadku zespołu Aspergera konieczna jest oczywiście odpowiednio dobrana terapia, która powinna skupiać się na tych obszarach, z którymi dziecko ma największe problemy.
Najczęściej jest to komunikacja, która musi być odpowiednio trenowana i wspomagana, by pozytywnie wpłynąć na umiejętności społeczne dziecka. Taki trening komunikacji skupia się m.in. na efektywniejszym odbieraniu gestów, odróżnianiu w przekazach rzeczy ważnych od mniej ważnych, a także tworzeniu bardziej przejrzystych wypowiedzi.
W terapii zespołu Aspergera ważny element stanowi też terapia poznawczo-behawioralna. Umożliwia ona lepsze identyfikowanie i skalowanie własnych emocji, a także rozwijanie empatii. Dodatkowo pozwala na kontrolowanie zachowań impulsywnych poprzez analizę ich przyczyn. Pozwala to zrozumieć czynniki je wyzwalające oraz przewidywać konsekwencje działań, które wynikają z takich zachowań.
Sama terapia dziecka z zespołem Aspergera nie jest jednak wystarczająca. Konsultacjom z psychologiem powinni poddawać się również opiekunowie, co pozwoli im lepiej reagować na zachowania dziecka, a także skuteczniej radzić sobie w trudniejszych sytuacjach. Takie spotkania mogą odbywać się również online poprzez platformę haloDoctor.pl na której pomoc oferują różni specjaliści, w tym także psychologowie i psychiatrzy. Sposób ten jest bardzo wygodny, umożliwia bowiem na przeprowadzanie e-Wizyt w dogodnej porze, również w weekendy.
Zastosowanie leczenia farmakologicznego
W przypadku zespołu Aspergera, poza różnymi formami terapii, zastosowanie może mieć także farmakoterapia. Nie zawsze jest ona jednak wdrażana przede wszystkim ze względu na skutki uboczne, które mogą pojawić się wraz z przyjmowaniem określonych leków.
Preparaty są wdrażane zwłaszcza przy takich symptomach jak lęk, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne oraz fobie społeczne. Skutki uboczne ich przyjmowania mogą być jednak dość uciążliwe i przyczynić się do nasilenia innych objawów zespołu Aspergera. Przykładowo często dochodzi do wzrostu masy ciała, osłabienia, senności czy nawet moczenia nocnego u mniejszych dzieci. Trzeba więc rozważyć, czy taka terapia w danej sytuacji będzie adekwatna.
Zespół Aspergera w sposób znaczący oddziałuje na życie codzienne dziecka oraz jego relacje ze światem. Dlatego też nie można go ignorować i należy poszukać odpowiedniej pomocy, dzięki której młody człowiek zostanie wyposażony w praktyczne narzędzia pozwalające mu zdecydowanie lepiej sobie radzić w szkole, w domu oraz później w życiu zawodowym.