Zapalenie żył jest zaburzeniem układu krążenia, w którym w żyle tworzy się skrzep krwi. Skrzep ten całkowicie lub częściowo blokuje przepływ krwi w żyle, jak korek.
W zależności od rodzaju dotkniętej żyły (głęboka lub powierzchowna), zapalenie żył jest mniej lub bardziej poważne.
W zdecydowanej większości przypadków, tworzy się w żyle nogi, ale może wystąpić w każdej żyle (ramię, brzuch, itp.).
Jak rozpoznać zapalenie żył?
Ważne jest, aby rozróżnić 2 rodzaje zapalenia żył, które mają bardzo różne konsekwencje i sposoby leczenia.
- Powierzchowne zapalenie żył. W tym przypadku, skrzep krwi tworzy się w żyle powierzchniowej. Jest to najczęstsza forma, która dotyka głównie ludzi z żylakami. Towarzyszy mu stan zapalny żyły i powoduje ból i dyskomfort. Chociaż powierzchowne zapalenie żył może wydawać się nieszkodliwe, powinno być postrzegane jako znak ostrzegawczy. Zwykle jest to objaw zaawansowanej niewydolności żylnej, która może prowadzić do głębokiego zapalenia żył.
- Głębokie zapalenie żył. Kiedy skrzep krwi tworzy się w żyle głębokiej o dużym przepływie krwi, sytuacja jest bardziej niebezpieczna, ponieważ skrzep może oderwać się od ściany żyły. Przenoszony przez strumień krwi, może następnie przekroczyć serce i zablokować tętnicę płucną. Prowadzi to do zatoru płucnego, potencjalnie śmiertelnego wypadku. Najczęściej ten rodzaj zakrzepu tworzy się w żyle łydkowej.
Kto jest narażony na zapale żył?
Głębokie zapalenie żył dotyka więcej niż 1 na 1,000 osób każdego roku. Na szczęście skuteczne strategie prewencyjne mogą zmniejszyć częstość zatorów płucnych i zgonów związanych z głębokim zapaleniem żył. Osoby zagrożone:
- osoby z niewydolnością żylną lub żylakami;
- osoby, które już cierpiały z powodu zapalenia żył, lub które mają członka rodziny, który cierpiał z powodu zapalenia żył lub zatorowości płucnej. Po pierwszym zapaleniu żył, ryzyko nawrotu jest pomnożone przez 2,5
- osoby, które przeszły poważną operację i z tego powodu muszą pozostać w łóżku przez kilka dni (np. operacja biodra) oraz osoby, które muszą nosić gips;
- osoby, które są hospitalizowane z powodu ataku serca, niewydolności serca lub niewydolności oddechowej;
- osoby z rozrusznikiem serca oraz osoby, którym założono cewnik do żyły w celu leczenia innego schorzenia. Zwiększa to ryzyko wystąpienia zapalenia żył w jednej ręce;
- osoby z nowotworami (niektóre rodzaje nowotworów powodują zakrzepy krwi, szczególnie nowotwory klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy). Szacuje się, że rak zwiększa ryzyko wystąpienia zapalenia żył 4-6 razy. Ponadto, niektóre leki stosowane w chemioterapii zwiększają ryzyko powstania zakrzepów;
- osoby z paraliżem nóg lub rąk;
- osoby z chorobą krzepnięcia krwi
- kobiety w ciąży, szczególnie pod koniec ciąży i tuż po porodzie, mają 5 do 10 razy większe ryzyko wystąpienia zapalenia żył;
- osoby cierpiące na otyłość;
Ryzyko wystąpienia zapalenia żył bardzo silnie wzrasta wraz z wiekiem.
Czynniki ryzyka
- Przebywanie w nieruchomej pozycji przez kilka godzin: praca w pozycji stojącej przez długi czas,
- Długie podróże samochodem lub samolotem itp. Podróżowanie przez ponad 12 godzin szczególnie zwiększa to ryzyko. W samolocie, nieco niższe ciśnienie tlenu i suchość powietrza wydają się jeszcze bardziej zwiększać ryzyko. Mówi się nawet o "syndromie klasy ekonomicznej".
- U kobiet czynnikiem ryzyka jest przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej w okresie menopauzy lub doustnych środków antykoncepcyjnych, ponieważ leki te zwiększają krzepliwość krwi. Doustne środki antykoncepcyjne zwiększają ryzyko wystąpienia zapalenia żył od 2 do 6 razy.
- Palenie.
Co powoduje zapalenie żył?
Chociaż przyczyny nie zawsze są znane, zapalenie żył jest ogólnie związane z 3 głównymi czynnikami.
- Krew, która ulega zastojowi w żyle, zamiast płynąć bez przeszkód (tzw. zastój żylny). Sytuacja ta jest typowa dla niewydolności żylnej i żylaków, ale może być również spowodowana długotrwałym unieruchomieniem (gips, leżenie w łóżku itp.);
- Zmiana w ścianie żyły, spowodowane przez noszenie cewnika, przez uraz, itp;
- Krew, która łatwiej ulega zakrzepom (niektóre nowotwory i nieprawidłowości genetyczne, na przykład, powodują, że krew jest bardziej lepka). Urazy, zabiegi chirurgiczne i ciąża mogą również zmniejszyć płynność krwi i zwiększyć ryzyko powstawania zakrzepów.
Jakie są możliwe powikłania?
Głównym zagrożeniem związanym z głębokim zapaleniem żył jest wystąpienie zatorowości płucnej. Dochodzi do tego, gdy skrzep krwi, który utworzył się w nodze, odrywa się, "wędruje" do płuc i blokuje tętnicę płucną. Tak więc ponad 70% przypadków zatorowości płucnej jest spowodowanych skrzepem krwi, który początkowo utworzył się w żyle nogi.
Ponadto, gdy dotknięta jest żyła głęboka, mogą wystąpić objawy niewydolności żylnej, takie jak uporczywy obrzęk nóg, żylaki i owrzodzenia nóg. Objawy te wynikają z uszkodzenia zastawek przez skrzep krwi. Zastawki są rodzajem "klapek", które zapobiegają cofaniu się krwi przez żyły i ułatwiają jej przepływ do serca (patrz schemat na początku ulotki). Z medycznego punktu widzenia jest to zespół poflebitalny. Ponieważ zapalenie żył często dotyczy tylko jednej nogi, zespół ten jest zazwyczaj jednostronny.
Powierzchowne zapalenie żył często "ukrywa" głębokie zapalenie żył, które może pozostać niezauważone. 25% zakrzepicy żył powierzchownych towarzyszyło głębokie zapalenie żył lub zatorowość płucna.
Dlaczego zapobiegać?
Aby uniknąć wielu dyskomfortów, które towarzyszą zapaleniu żył, jak również jego potencjalnie śmiertelnych powikłań.
Środki zapobiegające głębokiemu zapaleniu żył, szczególnie w przypadku operacji lub długotrwałego pobytu w szpitalu, są skuteczne w ponad 90% przypadków, jeśli są właściwie dobrane we współpracy z lekarzem.
Zapobieganie nawrotom: jeśli odpowiednio nie zapobiega się zakrzepicy żył głębokich, nawraca w ciągu 5 lat od pierwszego ataku u około 1 na 33 osoby.
Środki zapobiegające zapaleniu żył i jego nawrotom
W przypadku niewydolności żylnej lub żylaków istnieją środki, które można podjąć, aby zapobiec pogorszeniu się sytuacji i ryzyku wystąpienia zapalenia żył.
- Unikaj stania w miejscu przez kilka godzin. W przypadku podróży samolotem, zapoznaj się z poniższymi wskazówkami.
- Ogólnie rzecz biorąc, regularna aktywność fizyczna i spacery przez co najmniej 30 minut dziennie są ważne dla zachowania zdrowia i utrzymania dobrego krążenia krwi.
- Bądź dobrze nawodniony. Dietetycy zalecają picie średnio 1,5 do 2 litrów wody lub napojów (soków, bulionów, herbaty, kawy itp.) dziennie, chyba że lekarz zaleci inaczej. To zalecenie jest wskazówką, ale nie jest oparte na dokładnych danych naukowych.
- Nie należy nosić ubrań, które ograniczają krążenie, takich jak obcisłe skarpety do kostek lub kolan lub obcisłe spodnie.
- Aby zapobiec zapaleniu żył, chirurdzy naczyniowi zachęcają pacjentów przykutych do łóżka, tych, którzy niedawno przeszli operację i kobiety, które właśnie urodziły dziecko, aby jak najszybciej wstali i zaczęli chodzić. Wymagana jest konsultacja lekarska.
- U osób z niskim ryzykiem rozwoju głębokiego zapalenia żył stosowanie pończoch uciskowych w sytuacjach zagrożenia jest wystarczającym środkiem profilaktycznym. Idealnie byłoby kupować nowe pończochy co 3 miesiące, ponieważ z czasem tracą one swoją elastyczność.
- U osób z wysokim ryzykiem wystąpienia głębokiego zapalenia żył, lekarz czasami przepisuje lek przeciwzakrzepowy na e-receptę.